Diolch i'r canlynol a fu o gymorth wrth roi'r cofnodion ar y dudalen hon at ei gilydd:
Eisteddfodau Teulu James Pantyfedwen, Pontrhydfendigaid;
Mae hon yn dudalen fyw, ac felly yn cael ei hadeiladu a'i diweddaru o hyd. Ymddiheurwn felly am unrhyw gofnodion anghyflawn. Os am ychwanegu at y wybodaeth ar y dudalen hon, cysylltwch.
Gallwch sgrolio drwy'r dudalen i ddarllen hanes y gystadleuaeth yn gronolegol ar ei hyd, neu gallwch glicio ar unrhyw flwyddyn o'r rhestr isod er mwyn mynd at y cofnod unigol. Bydd clicio ar enwau'r beirdd yn mynd â chi at eu bywgraffiadau.
Eisteddfodau Teulu James Pantyfedwen, Pontrhydfendigaid;
Mae hon yn dudalen fyw, ac felly yn cael ei hadeiladu a'i diweddaru o hyd. Ymddiheurwn felly am unrhyw gofnodion anghyflawn. Os am ychwanegu at y wybodaeth ar y dudalen hon, cysylltwch.
Gallwch sgrolio drwy'r dudalen i ddarllen hanes y gystadleuaeth yn gronolegol ar ei hyd, neu gallwch glicio ar unrhyw flwyddyn o'r rhestr isod er mwyn mynd at y cofnod unigol. Bydd clicio ar enwau'r beirdd yn mynd â chi at eu bywgraffiadau.
Y GADAIR
|
1970 Einion Evans
1971 Alan Llwyd 1972 Elizabeth Edwards 1973 Gwynn ap Gwilym 1974 Geraint Lloyd Owen 1975 Donald Evans 1976 Einion Evans 1977 John Hywyn 1978 Selwyn Griffith (Selwyn Iolen) 1979 Einion Evans |
|
1980 Ieuan Wyn
1981 Elwyn Edwards 1982 Emrys Edwards 1983 John Hywyn 1984 Gwyn Evans 1985 1986 1987 1988 Vernon Jones 1989 O. T. Evans |
1990 Eigra Lewis Roberts
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Hilma Lloyd Edwards 1998 1999 Hilma Lloyd Edwards [2] |
|
2010 Hedd Bleddyn
2011 Geraint Roberts 2012 Annes Glynn 2013 Dai Rees Davies [2] 2014 Robin Hughes 2015 Geraint Roberts [2] 2016 Terwyn Tomos 2017 Huw Dylan Owen 2018 John Emyr 2019 Neb yn deilwng |
Y GORON
|
1960
1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 Bryan Martin Davies |
1970 Bryan Martin Davies
1971 Alan Llwyd 1972 Gwynn ap Gwilym 1973 Neb yn deilwng 1974 Donald Evans 1975 1976 W. M. Rogers 1977 Myrddin ap Dafydd 1978 1979 Moses Glyn Jones |
|
1980 R. J. Rowlands
1981 J. R. Jones 1982 R. J. Rowlands 1983 R. J. Rowlands 1984 Vernon Jones 1985 1986 1987 1988 Dafydd Fôn 1989 Non Vaughan Evans |
1990 Merfyn Jones
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 |
|
2000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 Islwyn Edwards 2007 Lyn Ebenezer 2008 2009 |
2010 Islwyn Edwards
2011 2012 2013 2014 Gwynne Wheldon Evans 2015 Lyn Ebenezer [2] 2016 Lyn Ebenezer [3] 2017 Hannah Roberts 2018 Lyn Ebenezer [4] 2019 Terwyn Tomos |
2020 NI CHYNHALIWYD EISTEDDFOD
2021 NI CHYNHALIWYD EISTEDDFOD
2022 Terwyn Tomos
2021 NI CHYNHALIWYD EISTEDDFOD
2022 Terwyn Tomos
|
1969PARCH. JOHN ROBERTS
CAERNARFON TESTUN YR AWYR AGORED (DILYNIANT O GERDDI CYNGANEDDOL) FFUGENW RHWNG MÔR A MYNYDD NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL £100 DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR LLEOLIAD YN 2020 ANHYSBYS |
Y CERDDI
Am '[dd]ilyniant o Gerddi Cynganeddol, yn cynnwys rhai mesurau traddodiadol a rhai penrhydd' y gofynnwyd yng nghystadleuaeth 1969. Mae dilyniant buddugol y Parchedig John Roberts yn amrywio o gywydd mawl i'r haul i gadwyn o englynion i 'ferch i sipsi', ac yn grwydro o Borth y Dryw ym Môn i Ben y Pas.
Ar ôl treulio mwyafrif ei ddilyniant yn moli'r awyr agored yn Eryri a Môn, mae ei gerdd olaf, 'Gwae'r Awyr Agored', yn gerdd fwy rhybuddiol ei thôn, ac yn cyfeirio at effaith datblygiad materol dyn ar y 'mud eangderau'. Ceir rhagolwg tywyll o effaith datblygiadau pŵer niwclear (roedd pwerdy Trawsfynydd wedi agor ym 1965):
Maen gwenwyn strontiwm yn drwm ar drumiau,
A glŷn ei gancr wrth drigolion gwyw:
Ein gwlad yn gur ac yn glwy dan gerydd,
Ond ni leisiwn gri am dosturi Duw.
Gellir darllen y gerdd yn ei chyfanrwydd yn O Fedel Pantyfedwen (1969), cyfansoddiadau llenyddol buddugol Eisteddfod Pontrhydfendigaid.
CYFANSODDIADAU ERAILL
Bryn Martin Davies (Prifardd Coronog 1970 a 1971) enillodd y goron yn Eisteddfod Pantyfedwen 1969, a hynny am bryddest ar y testun 'Toriad Gwawr', a gyfansoddwyd ganddo er cof am Gwenallt. B. T. Hopkins, un o feirdd y Mynydd Bach, oedd yn fuddugol ar yr englyn er cof am Wil Ifan. Dyma'r englyn:
O ddaear iraidd Hawen, - hwn a ddaeth
Gyda'i ddawn yn llawen,
I lenwi llestri ein llên
 newydd win ei awen.
Am '[dd]ilyniant o Gerddi Cynganeddol, yn cynnwys rhai mesurau traddodiadol a rhai penrhydd' y gofynnwyd yng nghystadleuaeth 1969. Mae dilyniant buddugol y Parchedig John Roberts yn amrywio o gywydd mawl i'r haul i gadwyn o englynion i 'ferch i sipsi', ac yn grwydro o Borth y Dryw ym Môn i Ben y Pas.
Ar ôl treulio mwyafrif ei ddilyniant yn moli'r awyr agored yn Eryri a Môn, mae ei gerdd olaf, 'Gwae'r Awyr Agored', yn gerdd fwy rhybuddiol ei thôn, ac yn cyfeirio at effaith datblygiad materol dyn ar y 'mud eangderau'. Ceir rhagolwg tywyll o effaith datblygiadau pŵer niwclear (roedd pwerdy Trawsfynydd wedi agor ym 1965):
Maen gwenwyn strontiwm yn drwm ar drumiau,
A glŷn ei gancr wrth drigolion gwyw:
Ein gwlad yn gur ac yn glwy dan gerydd,
Ond ni leisiwn gri am dosturi Duw.
Gellir darllen y gerdd yn ei chyfanrwydd yn O Fedel Pantyfedwen (1969), cyfansoddiadau llenyddol buddugol Eisteddfod Pontrhydfendigaid.
CYFANSODDIADAU ERAILL
Bryn Martin Davies (Prifardd Coronog 1970 a 1971) enillodd y goron yn Eisteddfod Pantyfedwen 1969, a hynny am bryddest ar y testun 'Toriad Gwawr', a gyfansoddwyd ganddo er cof am Gwenallt. B. T. Hopkins, un o feirdd y Mynydd Bach, oedd yn fuddugol ar yr englyn er cof am Wil Ifan. Dyma'r englyn:
O ddaear iraidd Hawen, - hwn a ddaeth
Gyda'i ddawn yn llawen,
I lenwi llestri ein llên
 newydd win ei awen.
Y BARDD
Pregethwr, emynydd a bardd, yn wreiddiol o Lanfachreth ym Môn, oedd John Roberts (1910-1984). Bu'n weinidog ym Mhorthmadog, y Bala, a Chaernarfon, gan dreulio blynyddoedd olaf ei oes yn y dref honno. Roedd yn bregethwr adnabyddus a phoblogaidd, a daeth yn adnabyddus hefyd fel bardd, gan gyhoeddi cyfrol o'i gerddi, Cloch y Bwi (1958).
Cofnod John Roberts yn y Bywgraffiadur Cymreig:
https://bywgraffiadur.cymru/article/c6-ROBE-JOH-1910
Pregethwr, emynydd a bardd, yn wreiddiol o Lanfachreth ym Môn, oedd John Roberts (1910-1984). Bu'n weinidog ym Mhorthmadog, y Bala, a Chaernarfon, gan dreulio blynyddoedd olaf ei oes yn y dref honno. Roedd yn bregethwr adnabyddus a phoblogaidd, a daeth yn adnabyddus hefyd fel bardd, gan gyhoeddi cyfrol o'i gerddi, Cloch y Bwi (1958).
Cofnod John Roberts yn y Bywgraffiadur Cymreig:
https://bywgraffiadur.cymru/article/c6-ROBE-JOH-1910
|
|
1971ALAN LLWYD
BANGOR TESTUN Y BANNAU (AWDL) FFUGENW ECHDOR NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL £100 DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR LLEOLIAD YN 2020 YM MEDDIANT Y BARDD |
Roedd Alan Llwyd, neu Alan Lloyd Roberts fel y rhoddir ei enw yng nghyfrol gyfansoddiadau'r eisteddfod, yn fyfyriwr ym Mhrifysgol Bangor ar y pryd, ac ef hefyd oedd enillydd y goron yn yr un eisteddfod, am ddilyniant o ddeg o gerddi rhydd gwreiddiol heb eu cyhoeddi.
Y GERDD
Awdl er cof am dri ymgyrchydd cenedlaetholgar amlwg a fu farw o fewn blwyddyn i'w gilydd ym 1970 - D. J. Williams, J. R. Jones a J. E. Jones - yw'r gerdd fuddugol. Bu farw David John Williams ar 4 Ionawr, ar ôl bod yn areithio yng Nghapel Rhydcymerau; John Edward Jones ar 30 Mai mewn damwain car, tra'n ymgyrchu yn Etholiad Cyffredinol 1970; a John Robert Jones ar 3 Mehefin. Bu'n etholiad cythryblus ar sawl cyfrif i bleidleiswyr Plaid Cymru - nid yn unig trwy iddynt golli rhai o'u hoelion wyth yn ystod y flwyddyn, ond am i'r Ceidwadwyr (dan arweiniad Edward Heath) gipio mwyafrif annisgwyl trwy Brydain, ac i Gwynfor Evans golli unig sedd y Blaid yng Nghaerfyrddin, bedair blynedd ar ôl ei fuddugoliaeth hanesyddol ym 1966.
Golwg go ddu ar bethau sydd wrth i Alan Llwyd agor ei awdl, felly, gyda'r bardd yn gweld Gaeaf yn ymestyn dros a thrwy Gymru gyfan:
Mae naws y gaeaf ym môn ysgawen
a dur ei wewyr yng ngwaed yr ywen,
dyry'i grafiad ar grofen a gyrr gledd
ei daer ewinedd i ddefnder onnen.
Rhennir y gerdd yn bedwar caniad, gyda'r bardd yn talu teyrnged i'r 'drindod' a fu farw; yn cyfeirio at allu garddwriaethol J. E. Jones, at nawdd J. R. Jones i'w wlad trwy ddysg ac athroniaeth, at D.J., yr areithiwr tanbaid.
Yn y caniad olaf, mae'r bardd yn llwyddo i weld heibio'r trallod a'r galar, ac yn gweld nerth a thyfiant newydd a ddaw yn sgil y rheibio; y gobaith sy'n waddol i'r tri ohonynt:
Heddiw mae'u cyffro brwd megis gobaith
a thyrr o gaddug, ar lethrau'u, goddaith,
Eu rhodd yw nodded i'r iaith, heb helynt
ubain y rhynwynt uwch bannau'r heniaith.
Gellir darllen y gerdd yn ei chyfanrwydd yn O Fedel Pantyfedwen (1971), cyfansoddiadau llenyddol buddugol Eisteddfod Pontrhydfendigaid.
Awdl er cof am dri ymgyrchydd cenedlaetholgar amlwg a fu farw o fewn blwyddyn i'w gilydd ym 1970 - D. J. Williams, J. R. Jones a J. E. Jones - yw'r gerdd fuddugol. Bu farw David John Williams ar 4 Ionawr, ar ôl bod yn areithio yng Nghapel Rhydcymerau; John Edward Jones ar 30 Mai mewn damwain car, tra'n ymgyrchu yn Etholiad Cyffredinol 1970; a John Robert Jones ar 3 Mehefin. Bu'n etholiad cythryblus ar sawl cyfrif i bleidleiswyr Plaid Cymru - nid yn unig trwy iddynt golli rhai o'u hoelion wyth yn ystod y flwyddyn, ond am i'r Ceidwadwyr (dan arweiniad Edward Heath) gipio mwyafrif annisgwyl trwy Brydain, ac i Gwynfor Evans golli unig sedd y Blaid yng Nghaerfyrddin, bedair blynedd ar ôl ei fuddugoliaeth hanesyddol ym 1966.
Golwg go ddu ar bethau sydd wrth i Alan Llwyd agor ei awdl, felly, gyda'r bardd yn gweld Gaeaf yn ymestyn dros a thrwy Gymru gyfan:
Mae naws y gaeaf ym môn ysgawen
a dur ei wewyr yng ngwaed yr ywen,
dyry'i grafiad ar grofen a gyrr gledd
ei daer ewinedd i ddefnder onnen.
Rhennir y gerdd yn bedwar caniad, gyda'r bardd yn talu teyrnged i'r 'drindod' a fu farw; yn cyfeirio at allu garddwriaethol J. E. Jones, at nawdd J. R. Jones i'w wlad trwy ddysg ac athroniaeth, at D.J., yr areithiwr tanbaid.
Yn y caniad olaf, mae'r bardd yn llwyddo i weld heibio'r trallod a'r galar, ac yn gweld nerth a thyfiant newydd a ddaw yn sgil y rheibio; y gobaith sy'n waddol i'r tri ohonynt:
Heddiw mae'u cyffro brwd megis gobaith
a thyrr o gaddug, ar lethrau'u, goddaith,
Eu rhodd yw nodded i'r iaith, heb helynt
ubain y rhynwynt uwch bannau'r heniaith.
Gellir darllen y gerdd yn ei chyfanrwydd yn O Fedel Pantyfedwen (1971), cyfansoddiadau llenyddol buddugol Eisteddfod Pontrhydfendigaid.
|
Y BARDD
Ganed Alan Llwyd yn Nolgellau ym 1948. Ef yw un o awduron a beirdd mwyaf cynhyrchiol Cymru dros yr hanner canrif diwethaf. Mae'n un o sylfaenwyr cylchgrawn a chyhoeddiadau Barddas, ac enillodd goron a chadair yr Eisteddfod Genedlaethol yn yr un eisteddfod ddwywaith (y dwbl-dwbl) ym 1973 a 1976. Roedd yn gyfrifol am sgriptio'r ffil Hedd Wyn, a enwebwyd i dderbyn Oscar. Cofnod Alan Llwyd ar Wicipedia: https://cy.wikipedia.org/wiki/Alan_Llwyd |
|
2007DAI REES DAVIES
RHYDLEWIS TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR Llun: Arvid Parry Jones / Eisteddfodau Pontrhydfendigaid LLEOLIAD YN 2020 |
Y BARDD
Ganed Dai Rees Davies ym 1942. Wrth ei waith, roedd yn yrrwr tanceri olew, ac roedd yn fardd a thalyrnwr poblogaidd a llwyddiannus, yn adnabyddus yn enwedig am ei gerddi ysgafn a ffraeth. Roedd yn byw yn Rhydlewis ac yn aelod o dîm Talwrn Ffostrasol. Bu farw yn 2019.
Ganed Dai Rees Davies ym 1942. Wrth ei waith, roedd yn yrrwr tanceri olew, ac roedd yn fardd a thalyrnwr poblogaidd a llwyddiannus, yn adnabyddus yn enwedig am ei gerddi ysgafn a ffraeth. Roedd yn byw yn Rhydlewis ac yn aelod o dîm Talwrn Ffostrasol. Bu farw yn 2019.
|
|
2011GERAINT ROBERTS
CWMFFRWD TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR LLEOLIAD YN 2020 |
|
2012ANNES GLYNN
RHIWLAS TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR Llun: Arvid Parry Jones / Eisteddfodau Pontrhydfendigaid LLEOLIAD YN 2020 YM MEDDIANT Y BARDD |
|
2013DAI REES DAVIES
RHYDLEWIS TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR Llun: Arvid Parry Jones / Eisteddfodau Pontrhydfendigaid LLEOLIAD YN 2020 |
Y BARDD
Ganed Dai Rees Davies ym 1942. Wrth ei waith, roedd yn yrrwr tanceri olew, ac roedd yn fardd a thalyrnwr poblogaidd a llwyddiannus, yn adnabyddus yn enwedig am ei gerddi ysgafn a ffraeth. Roedd yn byw yn Rhydlewis ac yn aelod o dîm Talwrn Ffostrasol. Bu farw yn 2019.
Ganed Dai Rees Davies ym 1942. Wrth ei waith, roedd yn yrrwr tanceri olew, ac roedd yn fardd a thalyrnwr poblogaidd a llwyddiannus, yn adnabyddus yn enwedig am ei gerddi ysgafn a ffraeth. Roedd yn byw yn Rhydlewis ac yn aelod o dîm Talwrn Ffostrasol. Bu farw yn 2019.
|
2014ROBIN HUGHES
LLANFYLLIN TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR Llun: Arvid Parry Jones / Eisteddfodau Pontrhydfendigaid LLEOLIAD YN 2020 YM MEDDIANT Y BARDD |
|
2015GERAINT ROBERTS
CWMFFRWD TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID GWNEUTHURWR LLEOLIAD YN 2020 YM MEDDIANT Y BARDD |
|
|
2019NEB YN DEILWNG
TESTUN FFUGENW NIFER YN CYSTADLU GWOBR ARIANNOL DYDDIAD CADEIRIO BEIRNIAID CERI WYN JONES GWNEUTHURWR LLEOLIAD YN 2020 ANHYSBYS |
|
Terwyn Tomos oedd enillydd y goron yn Eisteddfod Pontrhydfendigaid 2019, ond ataliwyd y gadair gan y beirniad, Ceri Wyn Jones.
Llun: Eisteddfodau Pontrhydfendigaid / Cymdeithas Eisteddfodau Cymru |
|
2020
Cafodd Eisteddfod Pontrhydfendigaid, fel mwyafrif eisteddfodau 2020, ei gohirio am flwyddyn o ganlyniad i'r argyfwng COVID-19.
