Diolch i'r canlynol a fu o gymorth wrth roi'r cofnodion ar y dudalen hon at ei gilydd:
Rhys Morgan Llwyd; Carwyn Owen, Y Trallwng;
Rhys Morgan Llwyd; Carwyn Owen, Y Trallwng;
|
MEIFOD
|
CADEIRIAD MEIRIADOG YM MEIFOD
Y bardd hwn pybyr ei ddoniau - heddyw
Gyhoeddwyr yn orau;
Eres ŵr all fedrus wau
Hir hoedlog gywir awdlau.
- R. INGRAM, Bedlinog
(Baner ac Amserau Cymru, 14.12.1892)
Y BARDD
Ganed Meiriadog yn Llanrwst ym 1813. Cafodd ei addysg yno cyn dysgu ei grefft fel argraffydd. Yn Llanfaircaereinion y bu'n byw am fwyafrif helaeth ei oes, er iddo dreulio cyfnodau yng Nghefn Mawr, Caerdydd a Merthyr Tudful. Roedd yn awdurdod ar y Gymraeg a'i barddoniaeth yn ystod ei oes, ac yn fardd lluosog ei lawryfon. Bu farw ym 1906, yn 93 oed.
Gallwch ddarllen cofnod Meiriadog yn Y Bywgraffiadur Cymreig yma.
Gallwch ddarllen cofnod Meiriadog yn Y Bywgraffiadur Cymreig yma.
|
MACHYNLLETH
|
Y GADAIR
Roedd y bardd buddugol wedi dotio cymaint at y gadair hon, y bu iddo gyfansoddi'r englyn hwn i gyfarch ei gwneuthurwr, Owen Tudor o Ddolgellau:
Gywrain gerfiwr ein goror - ca Alva'i
Waith celfydd yn drysor;
O'r myrdd tu yma i'r môr
Eu tad yw Owain Tudor.
- ALFA
(Y Dydd, 28.07.1905)
Waith celfydd yn drysor;
O'r myrdd tu yma i'r môr
Eu tad yw Owain Tudor.
- ALFA
(Y Dydd, 28.07.1905)
Roedd Owen Tudor yn adnabyddus fel gwneuthurwr dodrefn, a chadeiriau eisteddfodol yn benodol. Dyma adroddiad yr Herald Cymraeg ar achlysur ei farwolaeth ym 1909, yn 78 oed:
MARWOLAETH CERFIWR CYMREIG
Dydd Llun bu farw Mr Owen Tudor, y cerfiwr adnabyddus. Yr oedd yn gymeriad adnabyddus iawn yn Nolgellau, y byddai ei ymddangosiad bywiog a heinyf ar yr heol bob amser yn tynu sylw y dieithriaid. Efe fyddai gwneuthurwr cadeiriau eisteddfodol Dolgellau, a deallwn ei fod wedi gwneud oddeutu pedwar ugain o honynt. (23.03.1909)
Ychydig fisoedd cyn ei farwolaeth, ymddangosodd y ffotograff hwn ym mhapur ardal Dolgellau, Y Dydd. Fe'i gwelir yn sefyll ymhlith tair o'i gadeiriau olaf - cadeiriau ar gyfer Eisteddfodau Meirion, Abermaw a Dyffryn Ardudwy. Gwelwn fod cadair Abermaw (canol) yn debyg iawn o ran ei dyluniad a'i gwneuthuriad i'r gadair a saerniodd at Eisteddfod Powys 1905. Mae'r dair yn debyg iawn, mewn gwirionedd, felly mae'n dra thebygol y byddai'r saer yn gweithio i'r un patrwm dro ar ôl tro er mwyn arbed amser ac adnoddau.
MARWOLAETH CERFIWR CYMREIG
Dydd Llun bu farw Mr Owen Tudor, y cerfiwr adnabyddus. Yr oedd yn gymeriad adnabyddus iawn yn Nolgellau, y byddai ei ymddangosiad bywiog a heinyf ar yr heol bob amser yn tynu sylw y dieithriaid. Efe fyddai gwneuthurwr cadeiriau eisteddfodol Dolgellau, a deallwn ei fod wedi gwneud oddeutu pedwar ugain o honynt. (23.03.1909)
Ychydig fisoedd cyn ei farwolaeth, ymddangosodd y ffotograff hwn ym mhapur ardal Dolgellau, Y Dydd. Fe'i gwelir yn sefyll ymhlith tair o'i gadeiriau olaf - cadeiriau ar gyfer Eisteddfodau Meirion, Abermaw a Dyffryn Ardudwy. Gwelwn fod cadair Abermaw (canol) yn debyg iawn o ran ei dyluniad a'i gwneuthuriad i'r gadair a saerniodd at Eisteddfod Powys 1905. Mae'r dair yn debyg iawn, mewn gwirionedd, felly mae'n dra thebygol y byddai'r saer yn gweithio i'r un patrwm dro ar ôl tro er mwyn arbed amser ac adnoddau.
|
Y BARDD Ganed William 'Alfa' Richards ym 1875. Roedd yn eisteddfodwr pybyr ac yn enillydd nifer helaeth o gadeiriau ar hyd a lled y wlad. Cyhoeddwyd dwy gyfrol o'i gerddi, Blodau'r Groes (1907) a Clychau'r Wawr (1910). Ei waith mwyaf poblogaidd a chofiadwy yw'r emyn i blant, 'Rwy'n canu fel cana'r aderyn'. Bu farw ym 1931. Llun: Alan Richards |
Bedd Alfa ym Mrynaman
|
|
MACHYNLLETH
|
|
Y BARDD Ganed O M Lloyd ym 1910 ym Mlaenau Ffestiniog. Graddiodd ym 1934 o Goleg Bala-Bangor ac fe'i ordeiniwyr yn weinidog Annibynnol yn Nefyn ym 1937. Roedd yn gyfrannwr cyson i'r Ymryson, ac fe fu'n golofnydd ar dudalen flaen Y Dydd am dros 20 mlynedd, gan fwrw'i farn ar grefydd, llenyddiaeth a gwleidyddiaeth. Cyhoeddwyd dwy gyfrol o'i farddoniaeth a chyfrol o'i ysgrifau. Bu farw ym 1980. Cofnod Wicipedia O M Lloyd: https://cy.wikipedia.org/wiki/O._M._Lloyd |
|
|
LLANFAIR CAEREINION
|
|
LLANIDLOES
|
Y GADAIR
Gwnaed y gadair unigryw hon o bren onnen gan Tom Pugh o Lanwrthwl. Defnyddiodd ddull stemio i blygu darn o bren 4m o hyd o amgylch y sedd, gan greu edrychiad trawiadol ac anarferol.
|
DYFFRYN CEIRIOG
|
ERAILL YN Y GYSTADLEUAETH ARWEL EMLYN JONES [2], HEFIN WYN [3]
Y GADAIR
Gwnaed y gadair o ddau fath o bren - onnen a derw. Onnen yw prif ddefnydd y gadair ei hun, ond daw'r darnau tywyll ar y cefn o goed a achubwyd o dderwen fawr Pontfadog, a ddaeth i'r llawr yn ystod Gaeaf 2013.
Gwnaed y gadair o ddau fath o bren - onnen a derw. Onnen yw prif ddefnydd y gadair ei hun, ond daw'r darnau tywyll ar y cefn o goed a achubwyd o dderwen fawr Pontfadog, a ddaeth i'r llawr yn ystod Gaeaf 2013.
Ni chynhaliwyd Eisteddfod Talaith a Chadair Powys yn 2015 oherwydd Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a'r Gororau.
|
CROESOSWALLT
|
Yn dilyn yr ymdrechion mawr i godi arian at Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a'r Gororau yn 2015, ni lwyddwyd i gael cartref i Eisteddfod Powys yn 2017.
Erthygl: 'Hynod Siomedig' bod dim cartref i Eisteddfod Powys 2017 [BBC Cymru Fyw]
Cynhaliwyd Gŵyl werin Gwion Bach yn Llanfair Caereinion yn Ionawr 2018 fel digwyddiad i gymryd lle'r eisteddfod am y flwyddyn.
Erthygl: 'Hynod Siomedig' bod dim cartref i Eisteddfod Powys 2017 [BBC Cymru Fyw]
Cynhaliwyd Gŵyl werin Gwion Bach yn Llanfair Caereinion yn Ionawr 2018 fel digwyddiad i gymryd lle'r eisteddfod am y flwyddyn.
|
DYFFRYN BANW
|
Y GADAIR
O dderw yn bennaf y gwnaed y gadair hon, gyda phlygiau o gollen Ffrengig. Fel sy'n nodweddiadol o'i waith, defnyddiodd y saer dechneg stemio i blygu'r coedyn i greu ffurfiau difyr. Fodd bynnag, mae'r stemio ar y gadair hon yn fwy cymhleth.
Defnyddiwyd darn hynod o dderw i greu cefn y gadair. Rhywdro, tra'n fyw, saethwyd bwled plwm trwy'r goeden, ac wrth iddi barhau i dyfu, ymledodd y mineralau o'r bwled a throi'r coedyn yn ddu. Gwelir hyn yn y pren tywyll ar y cefn. Defnyddiodd y saer wedyn dechneg 'book-matching', i wneud y cefn yn gwbl gymesur.
Dyma oedd y trydydd tro i Carwyn Owen o ardal y Trallwng dderbyn y comisiwn i greu cadair Eisteddfod Dalaethol Powys (2013, 2016). Ef hefyd oedd yr ieuengaf erioed i dderbyn comisiwn i greu Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol (Maldwyn a'r Gororau 2015).
Enw'r eisteddfod ar gefn y gadair (Llun Carwyn Owen)
